In dit met enige regelmaat verschijnende overzicht wordt onteigeningsjurisprudentie uit de voorgaande periode behandeld. Ook aanverwante onderwerpen, zoals planschade, landinrichting en de Belemmeringenwet privaatrecht, passeren de revue.
1. Onterechte inschrijving onteigeningsvonnis
Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, 3 februari 2016, ECLI:NL:RVS:2016:210 (X / De hoofdbewaarder van het Kadaster en de openbare registers).
X vond dat in het Kadaster ten onrechte een vonnis was verwerkt waarbij de onteigening was uitgesproken. Het belang van X daarbij was vermoedelijk gelegen in het feit dat de onteigenaar de grond kon gaan gebruiken, terwijl X vond dat het nog niet in rechte vast stond dat de onteigening zou doorgaan. Wat was er gebeurd? De hoofdbewaarder zag dat er twee tegenstrijdige stukken in de openbare registers waren ingeschreven: enerzijds een akte waarin stond dat cassatie was ingesteld tegen het onteigeningsvonnis, anderzijds een exemplaar van het onteigeningsvonnis waarop stond dat er geen cassatie was ingesteld. Wat moest de hoofdbewaarder daarmee? Hij heeft de griffier van de rechtbank bevraagd, die zei dat de hoofdbewaarder er vanuit kon gaan dat er geen succesvolle cassatie was ingesteld. Echter, de Afdeling vindt dat de hoofdbewaarder had moeten wachten tot op de cassatie was beslist. Want, aldus de Afdeling, de hoofdbewaarder heeft geen lijdelijke rol en moet zelf onderzoeken hoe het zit.
X had de cassatieprocedure inmiddels overigens verloren, zodat hij er weinig mee opschoot dat de Afdeling hem gelijk gaf.
2. Normaal maatschappelijk risico: 5% bij normale maatschappelijke ontwikkeling in lijn der verwachtingen
Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, 2 maart 2016, ECLI:NL:RVS:2016:530 (X / B&W Zundert)
Bij waardevermindering van een onroerende zaak als gevolg van een normale maatschappelijke ontwikkeling, zoals woningbouw op een inbreidingslocatie in een woonkern, waarbij die woningbouw in de lijn der verwachtingen lag, behoort een waardevermindering van 5% van de waarde van de onroerende zaak voor en na “de ramp” tot het normale risico van de aanvrager (behoudens bijzondere omstandigheden).
3. BTW over rechts- en deskundige bijstand moet worden vergoed
Hoge Raad, 1 april 2016, ECLI:NL:HR:2016:531 (X / Staat der Nederlanden)
Moet de onteigenaar niet alleen de kosten van rechts- en deskundige bijstand van de onteigende vergoeden, maar ook de BTW? De Staat vindt dat de BTW niet hoeft te worden vergoed als de onteigende een onderneming is die BTW af kan trekken. De Hoge Raad is het daar niet mee eens. Volgens de Hoge Raad ziet de bijstand in de onteigeningsprocedure die aan de orde was op het vaststellen van de hoogte van de schadeloosstelling en dus niet op een onbelaste overgang van grondeigendom. Voor die situatie bepaalt artikel 3 van de Wet op de omzetbelasting dat sprake is van een belaste handeling zodat de ondernemer de BTW niet kan aftrekken.
4. Gedoogplicht: reeds aanwezige belemmeringen tellen mee
Gerechtshof Amsterdam, 26 april 2016, ECLI:NL:GHAMS:2016:1624 (X / Minister van I&M)
Tennet wil onder een hoogspanningsverbinding een nieuwe ondergrondse hoogspanningsverbinding aanbrengen. De agrariërs die het betreffende land exploiteerden kwamen daartegen in verweer. Zij betoogden onder meer dat zij vanwege de al bestaande bovengrondse hoogspanningsverbinding in combinatie met de nieuwe ondergrondse hoogspanningsverbinding, niet meer de regie konden voeren op hun land (bijvoorbeeld vanwege met veiligheidsvoorschriften samenhangende gebruiksbeperkingen). Volgens de minister mocht op geen enkele wijze rekening worden gehouden met de al aanwezige bovengrondse belemmering omdat die al een “gegeven” was. Het hof is het niet met de minister eens, omdat de nieuwe hoogspanningsverbinding immers de druppel kan zijn die de emmer doet overlopen. In dit geval is van zo’n druppel echter geen sprake en is de “gecombineerde” hinder niet dermate belemmerend dat de percelen onteigend zouden moeten worden.
