In dit met enige regelmaat verschijnende overzicht wordt onteigeningsrecht uit de voorgaande periode behandeld. Naast onteigeningsrecht passeren ook aanverwante onderwerpen, zoals planschade, landinrichting en de Belemmeringenwet privaatrecht de revue.
1. Geen recht op expliciete gelegenheid tot pleidooiverzoek
Hoge Raad 28 oktober 2016, ECLI:NL:HR:2016:2452 (X / Rijkswaterstaat)
Strijdigheid tussen art. 24 Ow en art. 2.11 procesreglement. De rechtbank sprak onteigening uit zonder dat X expliciet gelegenheid had gekregen om pleidooi te verzoeken. De advocaat-generaal meent dat X dat verzoek ook zonder expliciete gelegenheid had kunnen doen. Onteigening blijft in stand.
Afgedaan op grond van art. 81 RO.
2. Hoor en wederhoor na deskundigenbericht / grondstoffenvoordeel niet bij helfte verdelen
Hoge Raad 2 december 2016, ECLI:NL:HR:2016:2742 (Beuningen / X)
De rechtbankdeskundigen raadpleegden een derde en maakten daarna een opbrengstraming. Beuningen meent dat het deskundigenadvies daarom gebrekkig/onvoldoende inzichtelijk was. De Hoge Raad meent dat hoor en wederhoor niet is geschonden; Beuningen had in de reactie op het advies aan de rechtbank kunnen aanvoeren dat en waarom het advies onvoldoende inzichtelijk en controleerbaar was.
Grondstoffenvoordeel wordt niet 50/50 maar 20 à 25/80 à 75 verdeeld. Dat is aanvaardbaar, omdat:
– voorziene duur van winning toutvenant is 15 jaar ;
– onzekerheden over omvang toutvenant en waarde(ontwikkeling) daarvan;
– voordeel van de onteigende dat hij reeds nu aandeel in ‘overwinst’ krijgt, tegenover nadeel van Beuningen dat dat aandeel reeds nu moet worden voldaan.
3. Hedwigepolder: pachtbeëindiging afhankelijk van (on)succesvolle onteigening
Hof Arnhem-Leeuwarden 12 december 2016, ECLI:NL:GHARL:2016:10074 (De Cloedt / pachters)
De Cloedt wil onteigening Hedwigepolder voorkomen met een beroep op zelfrealisatie. Hof bepaalt in de ontpachtignsprocedure, dat als de Hoge Raad bepaalt dat zelfrealisatie mogelijk is (althans de onteigening niet doorgaat) de pachtovereenkomsten tussen De Cloedt en de pachters ontbonden zijn.
4. Schending diverse procesrechtelijke voorschriften/beginselen
Hoge Raad 16 december 2016, ECLI:NL:HR:2016:2879 (X / Rheden)
Rheden had na het pleidooi over de vraag of de onteigening kon doorgaan stukken (o.m. uitspraak van de Afdeling) aan de rechtbank toegestuurd, zonder advocaat en zonder X een kopie te sturen. De rechtbank baseerde zich mede op die stukken. Volgens de Hoge Raad is dat ontoelaatbaar, X had eerst gelegenheid moeten krijgen om te reageren op de nadere stukken.
5. Uitkoopregeling woningen onder hoogspanningsverbinding
Per 1 januari 2017 kan een gemeente bij de minister van EZ een aanvraag indienen voor een uitkering voor de aankoop van een woning onder een hoogspanningsverbinding. De marktwaarde wordt vergoed per het taxatiemoment of per 1 januari 2011+indexatie vanwege marktontwikkeling (CBS). Wijzigingen van na 1 januari 2017 worden geëlimineerd. O.m. taxatie-, overdrachts- en verhuiskosten worden ook vergoed. De minister kan een voorschot verlenen van maximaal 100%.
De regeling vindt men hier.
6. Terugbetalen van (achteraf) te hoog voorschot, mét wettelijke rente
Hoge Raad 27 januari 2017, ECLI:NL:HR:2017:94 (X / Utrecht)
Als de onteigenaar aan de onteigende een voorschot betaalt, welk voorschot later te hoog blijkt te zijn, moet de onteigende een deel van het voorschot terugbetalen. In afwijking van oudere jurisprudentie, maakt de Hoge Raad in deze zaak uit dat bij het bepalen van het terug te betalen bedrag geen rekening mag worden gehouden met eventuele voordelen die de onteigende genoot vanwege het te hoge voorschot. Dat is logisch/redelijk, omdat de onteigende het (te hoge) voorschot ‘in de maag gesplitst’ kreeg nu de Onteigeningswet vereist dat onteigening pas kan worden geëffectueerd als het voorschot (minstens 90% van het laatste aanbod) is betaald.
De onteigende moet ook wettelijke rente vergoeden over het terug te betalen bedrag, in casu vanaf
14 dagen na de uitspraak (en niet vanaf uitbetaling van het voorschot).
