Inleiding
Er zijn verschillende situaties denkbaar waarbij de vraag wordt gesteld: ‘Wat is de waarde van de onderneming?’
Bij beëindiging van het huwelijk moet de vermogenspositie van de beide echtgenoten worden vastgesteld. Voor agrariërs kan beëindiging van het huwelijk gevolgen hebben voor de continuïteit van de onderneming. De wet geeft geen richtlijnen voor de waardebepaling van vermogensbestanddelen. Voor de bepaling van de waarde van een onderneming is geen algemeen geldende maatstaf te geven. Deze is afhankelijk van alle omstandigheden van het geval. De maatstaf waarna in het gegeven geval de waardering plaatsvindt berust op de keuze en waardering van de feitenrechter. Bij het tot stand brengen van een verdeling vormen redelijkheid en billijkheid het uitgangspunt. Daarbij dient in beginsel bij de waardering uit te worden gegaan van de vrije waarde in het economisch verkeer. Dat is de waarde die de bezittingen kunnen opbrengen als de verkoper vrij is in de keuze van de koper en het bezit aanbiedt zonder last van huur, pacht of hypotheek.
Feiten en omstandigheden kunnen in een specifiek geval met zich meebrengen dat van voormelde waarderingsgrondslag wordt afgeweken. Er dient rekening gehouden te worden met de persoonlijke belangen van partijen en met het algemeen belang zo is in rechtspraak bepaald.
Voor de waardering van een onderneming kunnen verschillende waarderingsmethoden worden gehanteerd.
Boekwaarde
Boekwaarde of balanswaarde is de waarde die vermeld is op de balans. De fiscus schrijft voor dat de waarde op de balans gebaseerd moet zijn op een historische kostprijs: globaal gesteld wat er indertijd is betaald. Afschrijvingen zijn van invloed op de boekwaarde. (Her-)investeringen ook.
Rentabiliteitswaarde
Dit is de waarde die kan worden berekend op basis van het rendement dat een bezit biedt. Het gaat hierbij dus niet om de marktwaarde maar om een berekende waarde. Het begrip agrarische waarde is in feite een rendementswaarde. Welke prijs is er voor de voortzetter maximaal haalbaar om nog een lonende exploitatie te kunnen verwachten.
Discounted cashflow (DCF) methode
De waardering vindt plaats op basis van de balans, resultatenrekening en het kasstroomoverzicht. Dit laatste is een overzicht van geldmiddelen die in een kalenderperiode beschikbaar zijn gekomen en van het gebruik dat van deze middelen is gemaakt.
Liquiditeitswaarde
Dit is de waarde dat het bedrijf opbrengt als deze gedwongen moet worden verkocht.
Algemene en persoonlijke belangen
De keuze welke van de waarderingsmethoden wordt gehanteerd berust zoals gesteld bij de rechter en wordt gebaseerd op hetgeen partijen daarover bij de rechter bepleiten en argumenteren. Van groot belang is dus om voor het voetlicht te brengen welke waarderingsmethode in een specifiek geval moet worden gehanteerd. Feiten en omstandigheden kunnen met zich mee brengen dat van de vrije verkoopwaarde in het economische verkeer wordt afgeweken. Rechtspraak heeft bepaald dat rekening dient te worden gehouden met persoonlijke belangen van partijen en met het algemene belang. Onder het algemene belang dient te worden verstaan dat de continuïteit van een levensvatbaar bedrijf niet in gevaar komt ten gevolge van de verdeling. Onder persoonlijke belangen kunnen worden verstaan: familiemotieven waarbij een opvolger zich heeft aangediend, de duur waarin partijen in een onderneming hebben samengewerkt en de levensvatbaarheid van een bedrijf.
Taxatie
Sommige genoemde waardebegrippen kunnen worden berekend. Een nauwkeurige schatting zal leiden tot het inschakelen van een taxateur. Het is dan belangrijk dat de taxateur weet welk waardebegrip gehanteerd moet worden.
Tip
Laat u bij de beëindiging van uw huwelijk bijstaan door een deskundige advocaat/mediator die grondige kennis heeft van het (agrarisch)ondernemingsrecht.
mr ir Wilma de Jongh, A&S Advocaten te Wageningen, T.: 0317 – 425 300, E.: wdjongh@aens.nl
mr ir W. (Wilma) de Jongh