Melkveehouders mogen alleen mest met melkvee produceren als zij voldoende fosfaatrechten hebben. De minister heeft begin 2018 voor ieder bedrijf het aantal fosfaatrechten vastgesteld. Veel melkveehouders hebben hiertegen bezwaar gemaakt, omdat geen rekening is gehouden met de onomkeerbare investeringsverplichtingen die zij op 2 juli 2015 waren aangegaan, bijvoorbeeld voor de bouw van een stal. Inmiddels is de stal af. Melkveehouders willen meer dieren houden dan op basis van hun referentie van 2 juli 2015, al is het maar om aan de financiële lasten te voldoen. RVO wijst de bezwaren af en behandeling van het beroep duurt nog even.
Wat nu? Melkveehouders peinzen zich suf. Nu vee wegdoen om toch op het aantal van 2 juli 2015 te komen, fosfaatrechten aankopen of de gok wagen op een positieve uitkomst van het beroep bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven?
Geen bestuursrechtelijke boete
Wanneer een melkveehouder meer mest produceert dan het aantal fosfaatrechten dat hij heeft, krijgt hij niet een bestuursrechtelijke boete volgens een vast staffel. Hij krijgt dus niet een boete zoals bij overtreding van de gebruiksnormen uit de Meststoffenwet of geldsommen uit het fosfaatreductieplan. RVO bemoeit zich niet met deze handhaving.
Strafrechtelijke vervolging
Bij overtreding riskeert de melkveehouder strafvervolging. Het Openbaar Ministerie (OM) moet dan gaan besluiten om de melkveehouder te gaan vervolgen. Als hij dat doet, moet de melkveehouder voor de strafrechter verschijnen, die dan uiteindelijk bepaalt of de melkveehouder een straf/boete krijgt en zo ja, hoe hoog deze is. De hoogte zal afhangen van de verwijtbaarheid en ook van het genoten voordeel door het tekort aan fosfaatrechten. Immers, doordat de melkveehouder minder fosfaatrechten had, dan hij nodig had, heeft hij ook een financieel voordeel genoten. De gevolgen van strafrechtelijke vervolging kunnen heel vervelend zijn. De melkveehouder heeft dan een strafblad en wordt waarschijnlijk gekort op zijn betalingsrechten.
Kans op succesvolle vervolging?
Gezien de uitkomst van de procedure over het fosfaatreductieplan van 21 augustus 2018 (ECLI:NL:CBB:2018:414), is de kans groot dat bedrijven die op 2 juli 2015 onomkeerbare investeringsverplichtingen waren aangegaan voor de uitbreiding van hun bedrijf ook meer fosfaatrechten krijgen, of ontheffing van de Meststoffenwet om meer melkvee te houden (mest te produceren). In dat geval zal mogelijk geen sprake zijn van een (grote) overtreding en is de kans op vervolging kleiner, aangezien dat niet interessant is voor het OM.
Indien er een overtreding is, rijst de vraag: wat is de kans op deze vervolging? In Nederland zijn er honderden melkveehouders, die in afwachting van de uitkomst van hun beroep tegen de vaststelling fosfaatrechten meer (iets) vee houden. De kans dat een melkveehouder eruit wordt gepikt die meer dieren heeft gehouden, omdat hij in onzekerheid verkeerde over de uitkomst van de procedure en hij anders zeker failliet zou gaan, lijkt mij klein.
Als de zaak bij de rechter komt, zal hij in beginsel het financieel voordeel, dat de melkveehouder heeft genoten, afpakken en daarnaast straf opleggen (meestal geldboete). De vraag is of hij dat ook doet als de melkveehouder daardoor failliet gaat. De rechter zal ook rekening houden met de verwijtbaarheid van de melkveehouder. Vast staat dat de minister (RVO) zeer traag is met de afhandeling van de bezwaren, onder ander door verkeerd beleid. Het is meestal niet aan de melkveehouder te wijten dat er nu nog geen duidelijkheid is. Kon dan van de melkveehouder worden verlangd dat hij alvast melkvee zou wegdoen, terwijl de rechter mogelijk anders gaat beslissen? Had hij fosfaatrechten moeten aankopen, die hij niet kan betalen? Als een melkveehouder – in afwachting van de uitkomst van het beroep – meer melkvee houdt dan toegestaan, om zo net hun hoofd boven water te houden, handelt hij veel minder verwijtbaar dan bedrijven die niet het risico van financiële ondergang lopen. De kans is dan groter dat de rechter de boete heel laag houdt.
Als het OM een melkveehouder, die nu door de minister aan het lijntje wordt gehouden, vervolgt, zal er veel politieke commotie ontstaan. Daar hebben het OM en de strafrechter officieel lak aan , maar de vraag is of dat in de praktijk ook zo is. Het strafrechtelijk vervolgen van alle melkveehouders, die te weinig fosfaatrechten hebben, is technisch niet haalbaar voor het OM.
Geen advies
Met deze blog heb ik inzichtelijk willen maken wat er kan gebeuren als een melkveehouder te weinig fosfaatrechten houdt. Hoewel de kans op succesvolle vervolging mijns inziens klein is, adviseer ik in deze blog NIET om zonder meer melkvee zonder fosfaatrechten te houden. Dat is aan de melkveehouder zelf.
Voor vragen kunt u mij mailen of bellen.
