De vaststellings-overeenkomst

In het recht wordt regelmatig gewerkt met een vaststellingsovereenkomst. Dit is meestal een sluitstuk van een traject waarin tussen mensen onder begeleiding van een deskundige(n) is onderhandeld over de verdeling van vermogen en andere (financiële) verplichtingen. Als de afspraken schriftelijk worden vast gelegd met een vaststellingsovereenkomst dan zijn de mogelijkheden om deze later aan te tasten beperkt. Afspraken in een vaststellingsovereenkomst zijn in beginsel bedoeld om een einde te maken aan het onderwerp waarover bij partijen onenigheid en/of onzekerheid bestaat.

Wat is een vaststellingsovereenkomst?

Een vaststellingsovereenkomst is een overeenkomst die gericht is op het beëindigen of het voorkomen van een onzekerheid of een geschil. Hierbij wordt vereist dat degenen die een dergelijke overeenkomst sluiten niet bereid zijn om elkaars standpunt als juist te accepteren dan wel onzeker zijn over elkaars standpunten. Toch willen zij definitief de kwestie oplossen ingegeven door tijdsdruk of de wens om daadwerkelijk tot een oplossing te komen. Met het oog hierop stemmen zij in met een gezamenlijk besluit over dat standpunt. Dit wordt in een vaststellingsovereenkomst opgenomen. Hierdoor is men gebonden aan de afspraken. De regeling van de vaststellingsovereenkomst is vastgelegd in boek 7 van het Burgerlijk Wetboek in de artikelen 900 tot en met 905.

Hoe wordt vastgesteld dat er sprake is van een vaststellingsovereenkomst?

Dit is afhankelijk van de uitleg van de overeenkomst en wordt beoordeeld aan de hand van de bedoeling van partijen en of deze bedoeling over en weer helder was. De bedoeling is leidend. In de overeenkomst wordt het onderwerp waarover onzekerheid en/of een geschil en de wijze waarop partijen omgaan met het onderwerp dat hen verdeeld houdt vastgelegd. In de meeste overeenkomsten wordt een finaal kwijtingsbeding opgenomen zodat men na uitvoering van de vaststellingsovereenkomst niets meer aan elkaar is verschuldigd. Als aan de overeenkomst op deze wijze inhoud wordt gegeven wordt er inzicht geboden in de bedoeling van partijen.

Is het mogelijk om een vaststellingsovereenkomst aan te tasten?

Als een vaststellingsovereenkomst voldoet aan de wettelijke vereisten zijn de mogelijkheden om deze later open te breken (zeer) beperkt. De kernvereisten zijn kort gezegd. Het gaat om een beëindiging of het voorkomen van onzekerheid of een geschil op het gebied van het vermogensrecht of overige (financiële) verplichtingen. Partijen nemen willens en wetens het risico dat de rechtsverhouding later anders blijkt te liggen dan zij bij de vaststelling zijn overeengekomen. De Hoge Raad heeft op 15 november 1985 (vindplaats: ECLI:NL:HR:1985:AC4400) bepaald dat de rechter terughoudend moet zijn met het vernietigen van een vaststellingsovereenkomst. Het gaat er dan om dat vernietiging niet mogelijk is als het gaat om dwaling over hetgeen waarover bij het tot stand komen van de vaststellingsovereenkomst werd getwist en of waar toen onzekerheid over bestond. Vernietiging op grond van dwaling zou mogelijk kunnen zijn als bij het vastleggen van de vaststellingsovereenkomst als zeker ten grondslag hebben gelegd terwijl dat niet zo blijkt te zijn.

Tip

Het is aan te bevelen om de verschillende standpunten en omstandigheden waaruit de bedoeling blijkt zorgvuldig te onderscheiden in de considerans. Dit voorkomt discussie achteraf.

Wilma de Jongh

Auteur: Wilma de Jongh

mr ir W. (Wilma) de Jongh

E-mail: wdejongh@aens.nl

T: 085 – 48 77 405