Het verleasen van stikstof is een vorm van extern salderen. Ook bij het verleasen van stikstof moeten partijen aan alle voorwaarden voor extern salderen voldoen. Belangrijk is dat het tijdelijk staken van de saldogevende activiteit ook publiekrechtelijk voldoende is geborgd, bijvoorbeeld door het tijdelijk intrekken van de milieutoestemming van de saldogever. Dit volgt uit een uitspraak van de rechtbank Gelderland van 5 januari 2024[1].
Situatie
Een geitenhouder heeft een natuurvergunning voor het houden van 5.510 geiten op locatie A. Ten zuiden van zijn bedrijf exploiteert een derde (zijn BV) een geitenhouderij voor 1.900 geiten (locatie B). De geitenhouder wil zijn stallen uitbreiden om aan de welzijnseisen te voldoen, waarbij de natuurlijke ventilatie wordt aangepast naar mechanische ventilatie. Hiervoor heeft hij tijdelijk de stikstof van locatie B nodig, omdat na plaatsing van de luchtwassers vergunninghouder kan volstaan met intern salderen. Gedeputeerde staten van de provincie verlenen deze vergunning voor het verleasen van stikstof. De provincie stelt een heel aantal eisen in de vergunning, waaronder dat de geitenhouder (saldo-ontvanger) slechts gebruik mag maken van de vergunning nadat de derde (saldogever) is gestaakt en saldogever hiervan vooraf melding heeft gedaan.
De MOB gaat in beroep en voert aan dat niet voldoende is geborgd dat het verhuren van emissieruimte, terwijl de vergunning voor het saldogevende bedrijf in stand blijft, onverenigbaar is met het wettelijk vergunningenstelsel. Daarnaast wordt de natuurvergunning van het saldogevende bedrijf niet onherroepelijk ingetrokken zodat deze nog steeds kan worden benut. De provincie vindt dat de aanvraag in overeenstemming is met de Beleidsregel extern salderen. Volgens de provincie is het bij tijdelijk extern salderen via verleasen – anders dan bij regulier extern salderen – niet nodig om over te gaan tot intrekking van de saldogevende activiteit, omdat het een tijdelijke constructie is. Bij verleasen is een getekende overeenkomst tussen saldogever en saldo-ontvanger voldoende.
Oordeel rechtbank
De rechtbank geeft de MOB gelijk. Volgens vaste rechtspraak is externe saldering alleen mogelijk als er een directe samenhang bestaat tussen de intrekking van de milieuvergunning en de verlening van de natuurvergunning[2]. Die directe samenhang wordt aangenomen als de milieuvergunning voor het saldogevende bedrijf daadwerkelijk is of zal worden ingetrokken voor de uitbreiding van het saldo-ontvangende bedrijf. Dit kan blijken uit het intrekkingsbesluit of uit een overeenkomst tussen het saldogevende en saldo-ontvangende bedrijf over de overname van het stikstofdepositiesaldo van de in te trekken milieuvergunning. Verder moet vast staan dat de bedrijfsvoering van het saldogevende bedrijf daadwerkelijk is of wordt beëindigd[3].
De rechtbank vindt dat voor het verleasen van stikstof (tijdelijk extern salderen) dezelfde regels gelden als bij permanent extern salderen. Een (civielrechtelijke) overeenkomst tussen het saldogevende en saldo-ontvangende bedrijf over de overname van het stikstofdepositiesaldo is niet voldoende om extern te salderen. Het moet vast staan dat de saldogevende activiteit feitelijk daadwerkelijk is of wordt beëindigd, zodat de saldogever zijn activiteit niet voortzet. In deze zaak hebben het saldogevende (locatie B) en saldo-ontvangende bedrijf (locatie A) een (civielrechtelijke) overeenkomst gesloten over de stikstofdepositie. De publiekrechtelijke borging heeft plaatsgevonden door voorschriften in de natuurvergunning van de saldo-ontvanger.
De rechtbank vindt de publiekrechtelijke borging in deze zaak onvoldoende. De voorschriften binden alleen het saldo-ontvangende bedrijf en niet het saldogevende bedrijf. Er is geen voorschrift dat bepaalt dat de saldogevende activiteit gestaakt moet blijven gedurende de looptijd van de vergunning. De provincie kan niet handhavend optreden tegen het saldogevende bedrijf als deze gebruik gaat maken van haar natuurvergunning. Deze natuurvergunning is immers niet (gedeeltelijk) ingetrokken. De provincie heeft daardoor onvoldoende gewaarborgd dat de saldogevende activiteit niet zal worden hervat.
Tip
Bent u bezig met een vergunning met gebruik van (ver)leasen van stikstof? Controleer of het intrekken van de stikstof bij de saldogever ook in zijn milieu/natuurvergunning goed is geregeld! Bij nieuwe aanvragen voor extern salderen zal de provincie deze uitspraak zeker zelf betrekken.
[1] Uitspraak rechtbank Gelderland 5 januari 2024, ECLI:NL:RBGEL:2024:25
[2] ABRS 13 november 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1931
[3] 16 maart 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BP7785 en van 17 juni 2015, ECLI:NL:RVS:2015:1866.
