Overdracht van toeslagrechten komt in de agrarische praktijk veel voor. Partijen hebben in principe contractsvrijheid over de voorwaarden van de overdracht. Hierbij geldt wel een beperking. De overeenkomst mag niet indruisen tegen de doelstellingen van het Europees recht. In mei 2010 heeft het Hof van Justitie van de EG uitspraak hierover gedaan.
Het standpunt Hof
De regeling van bedrijfstoeslag is in het leven geroepen als rechtstreekse inkomensondersteuning voor landbouwers. Het doel was om hen te voorzien in een redelijke levensstandaard. Dit doel hangt samen met de instandhouding van plattelandsgebieden. Om een verkeerde besteding van communautaire middelen te voorkomen, mogen geen steunbetalingen worden gedaan aan landbouwers die de voorwaarde voor het verkrijgen van die betaling kunstmatig hebben gecreëerd. Diegenen die bedrijfstoeslag ontvangen, moeten daarom voldoen aan de zogenaamde cros-compliance-voorwaarde. Als een landbouwer zich niet houdt aan deze voorwaarde, heeft hij geen aanspraak op bedrijfstoeslag. Bij definitieve overdracht van toeslagrechten doet de verkoper afstand van aanspraken op de bedrijfstoeslag daarbij. Het mag niet zo zijn dat partijen overeenkomen dat de verkoper aanspraak blijft maken op (gedeeltelijke) uitkering van bedrijfstoeslag, zonder dat de verkoper zelf voldoet aan de cross-compliancevoorwaarden. Dit is in strijd met de Europese Verordening over toeslagrechten. Het is wel toegestaan af te spreken om via terugbetaling in jaarlijkse termijnen de koopsom van aangekochte toeslagrechten te voldoen.
Uitwerking praktijk
Ook makelaars maken overeenkomsten voor overdracht van toeslagrechten. In sommigen daarvan is bepaald dat de koper jaarlijks een bedrag betaalt aan de verkoper. Deze bepaling/overeenkomst kan in strijd zijn met de Europese Verordening als verkapt is bepaald dat verkoper ondanks overdracht een gedeelte van de door hem formeel overgedragen toeslagrechten mag behouden. Of dit zo is, hangt af van de bedoeling en de strekking van de hele overeenkomst. Een goede indicatie of sprake is van strijdigheid, is of er sprake is van een vaste koopprijs. Als die er is en verder is bepaald dat jaarlijkse terugbetaling is bedoeld als voldoening van de koopprijs, is waarschijnlijk geen sprake van strijdigheid met het Europese recht. Als geen vaste koopprijs is bepaald, maar is bepaald dat de verkoper jaarlijks aanspraak maakt op een percentage van de bedrijfstoeslag, kan dit duiden op strijdigheid met het Europese recht.
Gevolgen bestaande overeenkomsten
Overeenkomsten die in strijd zijn met het Europese recht hoeven voor partijen geen probleem op te leveren. Het is niet duidelijk hoe de Dienst Regelingen omgaat met dit soort overeenkomsten. Het is denkbaar dat de Dienst Regelingen de bedrijfstoeslag terugvordert (inclusief boete), omdat deze is ontvangen door een persoon die volgens het Europese recht daarop geen aanspraak mag maken.
Tip
Heb je overeenkomsten voor overdracht van toeslagrechten gemaakt, ga na of deze niet in strijd zijn met de Europese Verordening. Laat deze zo nodig door een jurist toetsen! Uitspraak Hof van Justitie EG, 20 mei 2010, Tijdschrift Agrarisch recht 2010, nr 5586
