Het komt nogal eens voor dat tijdens een huwelijk, waarin echtgenoten die (voor 2018) zijn gehuwd in gemeenschap van goederen, een echtgenoot een schenking ontvangt. Het geschonken bedrag wordt vervolgens op een gezamenlijke rekening overgemaakt zonder ermee rekening te houden dat de schenker heeft bepaald dat het geschonken bedrag met uitsluiting van de andere echtgenoot is verkregen. Als vervolgens het huwelijk eindigt is de schenking niet meer traceerbaar en zijn de poppen aan het dansen.
Bovenstaande is een schets van een casus die tot de Hoge Raad (5 april 2019) is uitgeprocedeerd. De vrouw ontving een schenking van € 30.000,– onder uitsluiting die op een gezamenlijke rekening werd gestort. Hierdoor vermengde privévermogen zich met gemeenschapsvermogen. De vraag is of er een vergoedingsrecht is ontstaan jegens de gemeenschap. En zo ja tegen welk bedrag? De rechtbank wijst de vordering van de vrouw van € 30.000,– die zij stelt te hebben op de gemeenschap toe. Het hof wijst de vordering af omdat het ontvangen bedrag is besteed. De Hoge Raad oordeelt dat de vrouw een vergoedingsrecht heeft en nuanceert dat het er om gaat of die bestedingen betrekking hebben op het voldoen van een privéschuld of het voldoen van een gemeenschappelijke schuld. Het ontvangen bedrag is, zo blijkt uit stukken door de vrouw gesteld en bewezen, besteed aan schulden die betrekking hebben op de gemeenschap. Hierdoor geldt ten gunste van de vrouw dat zij een vergoedingsrecht heeft door het vermoeden dat zij gemeenschappelijke schulden heeft voldaan. De man zal feiten en omstandigheden moeten stellen en bewijzen dat de vrouw haar recht niet kan laten gelden.
Bevestiging uitgezette lijn
In een arrest van de Hoge Raad van 15 juli 2022 wordt bovenstaande herhaald en bevestigd. In dit arrest pretendeerde de man een vergoedingsrecht recht te hebben jegens het gezamenlijke vermogen. De vrouw erkende dat hij een bedrag onder uitsluiting had geërfd. Hierdoor komt uitsluitend hem het geschonken bedrag toe. Hoewel het hof voorbij gaat aan de man zijn stelling dat het geërfde bedrag is opgegaan aan schulden van de gemeenschap, oordeelt de Hoge Raad dat de beslissing van het hof niet in stand kan blijven. Dus volgens de Hoge Raad heeft de man een vergoedingsrecht op de gemeenschap.
Tip
Het vergoedingsrecht is het uitgangspunt ongeacht de besteding van gelden. Bij vermenging van privé- en gezamenlijk vermogen, wat in de dagelijkse praktijk regelmatig gebeurt, is het van belang om een zorgvuldige administratie te voeren zodat te achterhalen is waaraan het geschonken of geërfde bedrag is besteed.
mr ir W. (Wilma) de Jongh